پدافند غیر عامل

                      (وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ)              

              تا آنجا که می توانید نیرو آماده کنید

                                                                      انفال آیه ی 60

پدافند مجموعه اقداماتی است که به‌منظور دفع٬ خنثی سازی٬ کاهش تأثیر اقدامات دشمن و جلوگیری از دستیابی دشمن به اهداف خودی انجام می‌گیرد.

پدافند به دو گروه پدافند عامل و پدافند غیرعامل تقسیم‌بندی می‌شود.

 ١ــ پدافند عامل:مقابله و مبارزه ی مستقیم و استفاده از تجهیزات جنگی به منظور دفع حملات و اقدامات جنگی دشمن پدافند عامل نامیده میشود. دفاع عامل یا مستقیم مخصوص زمان جنگ است که توسط افراد آموزش دیده با کمک وسایلی مثل اسلحه، موشک، تانک و هواپیما صورت میگیرد.

٢ــ پدافند غیرعامل:پدافند غیرعامل مجموعه اقداماتی است که بدون استفاده از تجهیزات جنگی می توان انجام داد تا از واردشدن تلفات جانی به افراد و زیان اقتصادی به مراکز و تأسیسات حیاتی و مهم کشور جلوگیری کرد، یا آنها را به حداقل کاهش داد.

                                                                                           منابع: https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%AF%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84

 کتاب درسی دفاعی نهم

تعریف کلی پدافند غیرعامل چیست؟

پدافند غیرعامل نوعی دفاع غیرنظامی است و به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌گردد که به جنگ‌افزار نیاز ندارد و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.

پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفاً با بهره‌گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است. اقدامات پدافند غیرعامل شامل پوشش، پراکندگی، تفرقه و جابجایی، فریب، مکان‌یابی، اعلام خبر، قابلیت بقا، استحکامات، استتار، اختفاء، ماکت فریبنده و سازه‌های امن می‌باشد.

در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند در حالیکه در پدافند عامل مانند سیستم‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، تنها نیروهای مسلح مسئولیت برعهده دارند.

پدافند غیر عامل در شبکه‌های توزیع به اصول پیشگیرانه ای اطلاق می‌شود که با انجام آنها ضریب اطمینان شبکه بالا رفته و در مواقع بحران خسارت وارده کاهش می‌یابد

پدافند غیرعامل در قرآن:

نمونه بارز این تدبیر، در آیه سوم مائده است که مربوط به خوراکی های حرام است اما ناگهان فرازهایم مهمی مثل الیوم اکملت لکم دینکم در میان آن می‌آید. سوره احزاب هم یکی از بیشترین صحنه پدافند غیرعامل حقایق استراتژیک است. در میان فرازهایی که سخن از همسران پیامبر است، ناگاه آیه تطهیر با ساختار لفظی و معنایی متفاوت، جای می‌گیرد.

قطعا استفاده از پدافند غیرعامل در سخن، از پیچیده‌ترین استراتژی هایی است که کمتر در کلام غیر معصوم دیده شده است، از آنجایی که در این جهان پیچیده، با دشمنان بسیار، دشمنی‌های شدید، ابزارهای دشمنی پیچیده و در دسترس بودن سخنان از طریق سامانه ارتباطی، خطر حمله به حقایق استراتژیک نظام اسلامی زیاد است،‌ و از سویی جهان اسلام تحت تدبیر ولی فقیه و نائب امام زمان است، پس دور از انتظار نیست که حقایق استراتژیک نظام اسلامی به شکل مستتر و پدافند غیرعامل، از زبان مردی صریح چفیه به دوش، جاری شود

تعلیم ساخت زره به حضرت داوود (ع) جهت در امان ماندن از آسیب جنگ با کفار : وَ عَلَّمْناهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَکُمْ لِتُحْصِنَکُمْ مِنْ بَأْسِکُمْ فَهَلْ أَنْتُمْ شاکِرُونَ انبیاء- ۸۰

و ساختن زره را بخاطر شما به او تعلیم دادیم، تا شما را در جنگهایتان حفظ کند آیا شکرگزار (این نعمتهاى خدا) هستید؟

سوره سبا : وَ لَقَدْ آتَیْنا داوُدَ مِنَّا فَضْلاً یا جِبالُ أَوِّبِی مَعَهُ وَ الطَّیْرَ وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَدِیدَ (۱۰) أَنِ اعْمَلْ سابِغاتٍ وَ قَدِّرْ فِی السَّرْدِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ۱

ترجمه ها:

*ما به داود از فضل خود نعمتى بزرگ بخشیدیم، (ما به کوه ها و پرندگان) گفتیم اى کوه ها! و اى پرندگان! با او هم آواز شوید (و همراه او تسبیح خدا گوئید) و آهن را براى او نرم کردیم.

*و دستور دادیم زرههاى کامل و فراخ بساز، و حلقه ها را به اندازه و متناسب کن، و عمل صالح بجا آورید که من به آنچه انجام مى دهید بینا هستم.

1) موجب زنده ماندن نیروی انسانی می گردد که با ارزشترین سرمایه ملی کشور می باشد:

وجود هر سرباز یا فرمانده می تواند سرنوشت نبرد را رقم بزند. وجود هر شهروند نیز می تواند باعث حیات و توسعه و نجات جامعه و ملت شود پس کاهش تلفات امری مهم و ضروری است. از دست دادن نابهنگام یک انسان، بزرگ ترین زیان اجتماعی است که به جامعه و کشور وارد می شود.

هرکس نفسی را بدون حق قصاص و یا بدون علت ایجاد فساد و فتنه در روی زمین به قتل رساند، مانند آن باشدکه همه ی مردم را کشته و هرکه نفسی را حیات بخشد مانند آن است که همه ی مردم را حیات بخشیده است.                                                                             سوره ی مائده آیه ی 32

منابع:کتاب اصول و مبانی پدافند غیرعامل

2) موجب صرفه جویی کلان اقتصادی و ارزی در حفظ تجهیزات و تسلیحات بسیارگران قیمت نظامی و میگردد:

در جنگ دشمن به دنبال منهدم کردن تجهیزات نظامی طرف مقابل است و و با تیزبینی همه جا را زیر نظر دارد.دشمن هرچه را ببیند مورد هدف قرار می دهد و هرچه مورد هدف قرار گیرد احتمالا منهدم می شود.

از طرفی تهیه ی تسلیحات نظامی همیشه و همه جا امکان پذیر نیست پس انجام اقدامات پدافند غیرعامل می تواند باعث حفظ این تجهیزات و حتی صرفه جویی در بکارگیری آن ها شود.

منابع:کتاب اصول و مبانی پدافند غیرعامل   

3) اقدامات پدافند غیرعامل، مراکز حیاتی و حساس اقتصادی، ی، نظامی، ارتباطی و مراکز عمده علمی و فرهنگی و. را در برابر حملات دشمن حفظ و ادامه فعالیت این مراکز را در شرایط  جنگ را ممکن می کند:

اهداف اصلی دشمن مراکز حیاتی و حساس کشور (پالایشگاه ها، نیروگاه ها، فرودگاه ها، مراکز مهم ی، مراکز اصلی مخابراتی،پل های مهم، پایگاه های هوایی و.) است. اگر اقدامات پدافند غیرعامل در رابطه با این مراکز انجام شود دشمن باید تجهیزات و زمان بیش تری برای کشف و منهدم کردن آن ها انجام دهد. پس انهدام مراکز مستحکم به مراتب سخت تر ازانهدام اهداف بدون حفاظ است. 

اگر هزینه ای که دشمن برای انهدام آن پرداخت می کند از فوایدش بیشتر باشد ممکن است دشمن از این کار منصرف شود. 

منابع:کتاب اصول و مبانی پدافند غیرعامل

تاریخچه ی پدافند غیرعامل در جهان :

در جنگ جهانی دوم که استفاده از هواپیما و بمبارن شهرها و مراکز صنعتی و سرمایه گذاری و پس از آن استفاده  از موشک توسط آلمان نازی شروع شد خسارت های ناشی از جنگ و به خصوص آسیب هایی که به مردم و بخش های غیرنظامی وارد شد نسبت به جنگ جهانی اول روند افزایشی داشت و این موضوع باعث شد تا کشورها به پدافند غیرعامل اهمیت بیشتری بدهند.

در کنار کشورهایی مانند آمریکا، شوروی سابق، آلمان، فرانسه، انگلستان و کانادا حتی کشورهایی مانند سوئیس که در طول هر دو جنگ جهانی بی طرفی خود را حفظ کرده بود با شتاب فزاینده ای به پدافند غیرعامل روی آوردند.

اصول بنیادی در دفاع غیرعامل

شامل سه بخش مکان‌یابی، انضباط استتار و احداث و ایجاد استتار می‌شود

مکان‌یابی: شامل انتخاب بهترین نقطه و محل استقرار تأسیسات و بناها می‌باشد که انجام برخی امور از قبیل اختفا و استتار و همچنین استفاده از عوارض طبیعی زمین به راحتی و با کمترین هزینه انجام گیرد.

انضباط استتار: به معنی اجتناب از کارهایی است که ظاهر زمین و منطقه را تغییر دهد

احداث و ایجاد استتار

استتار با توجه به نحوه عملکرد و توانایی‌های آشکار سازهای دشمن و نیز میدان و میزان دید آن انجام می‌گیرد. مخفی‌سازی (استفاده از پوشش‌های فیزیکی مانند تورهای استتار)، همگون‌سازی (استفاده از وسایلی که در اطراف شئ هستند مانند شاخ برگ درختان) و بدل‌سازی (استفاده از تجهیزات کاذب) از مهمترین روش‌های استتار می‌باشند. رنگ‌آمیزی، تورهای استتار، استتارهای حرارتی، راداری و چند طیفی و دود از مهمترین اقداماتی است که در زمان استتار از آنها استفاده می‌شود.

سایر اقدامات

اختفا، پوشش، فریب، تفرقه و پراکندگی، سیستم اعلام خبر و بسیاری از موارد از دیگر اقدامات مناسب جهت بالا بردن امنیت افراد و مراکز حساس می‌باشد. ساخت ماکت‌ها، انجام محاسبات سازه‌ای به منظور مقاوم‌سازی ساختمان در زمان برخورد مستقیم بمب، موشک، خمپاره و غیره، استفاده از دستگاه‌هایی مانند رادارها، آژیرها و بلندگوها از جمله اقدامات مهم در زمانی است که می‌بایست پیش از وقوع حمله انجام داد. کنترل تردد، تخلیه مجروحین، کنترل خسارت و خنثی‌سازی بمب‌ها از مهمترین اقدامات ضروری در هنگام وقوع حمله می‌باشد